Πλαστικά ποτήρια, μπουκάλια, συσκευασίες, δοχεία: Τα πλαστικά βρίσκονται παντού γύρω μας. Ποια όμως ανακυκλώνονται και υπό ποιες προϋποθέσεις; Και τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο το πλαστικό στην καθημερινότητά μας; Τις απαντήσεις έρχεται να δώσει ο νέος, πρακτικός Οδηγός του WWF Ελλάς, με συμβουλές αντικατάστασης και ανακύκλωσης πλαστικών.

Στην Ελλάδα, παράγονται κάθε χρόνο σχεδόν 730.000 τόνοι πλαστικών απορριμμάτων. Αυτό σημαίνει πως κάθε πολίτης στη χώρα μας παράγει περίπου 68 κιλά πλαστικών σκουπιδιών ετησίως, από τα οποία μόλις το 10% οδηγείται στην ανακύκλωση (6,5 κιλά). Τα υπόλοιπα καταλήγουν κυρίως σε χωματερές, ενώ ένας σημαντικός όγκος πλαστικών διαρρέει στο φυσικό περιβάλλον (περίπου 4,5 κιλά ανά άτομο).

Η ρύπανση επηρεάζει σοβαρά τα χερσαία οικοσυστήματα, τις θάλασσές μας και την ίδια μας την υγεία. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο στις ελληνικές θάλασσες καταλήγουν ετησίως 11.500 τόνοι πλαστικών –είναι, δηλαδή, σαν να πετάμε κάθε μέρα πάνω από 1.000.000 πλαστικά μπουκάλια! Φυσικά, ό,τι καταλήγει στο περιβάλλον δεν μένει εκεί, αλλά επιστρέφει στον ίδιο μας τον οργανισμό μέσω της τροφικής αλυσίδας. Πρόσφατη έρευνα έχει δείξει πως καθένας μας καταναλώνει ακούσια περίπου 5 γραμμάρια μικροπλαστικών την εβδομάδα.

Φαίνεται πως βαδίζουμε σε ένα πλαστικό αδιέξοδο, από το οποίο όμως όλοι θέλουμε να βγούμε. Με στόχο τον περιορισμό της χρήσης πλαστικού, αλλά και της σωστής ανακύκλωσης όσων πλαστικών απορριμμάτων δεν μπορούμε να αποφύγουμε, το WWF Ελλάς ανέπτυξε τον Οδηγό αντικατάστασης και ανακύκλωσης πλαστικών. Ο Οδηγός περιλαμβάνει πληροφορίες για σχεδόν 150 πλαστικές συσκευασίες και προϊόντα καθημερινής χρήσης, από συσκευασίες αναψυκτικών, τυριών και φρούτων, έως απορρυπαντικών, καθαριστικών αλλά και προϊόντων ατομικής περιποίησης.

Το ήξερες, για παράδειγμα, ότι τα μαύρα πλαστικά συσκευασίας δεν ανακυκλώνονται, μιας και δεν αναγνωρίζονται από τους οπτικούς διαχωριστές στις μονάδες ανακύκλωσης; Μη ανακυκλώσιμες είναι και οι συσκευασίες από πατατάκια, γαριδάκια κ.α. Εξαιρετικά δύσκολη, αν όχι αδύνατη, είναι και η ανακύκλωση συσκευασιών από ζυμαρικά και όσπρια, ενώ όσον αφορά στα σελοφάν, αυτά συνήθως γίνονται ένα σώμα με άλλα υλικά και καταλήγουν στο υπόλειμμα της ανακύκλωσης (άρα δεν ανακυκλώνονται στην πράξη).

Αναλυτικά για κάθε προϊόν, ο Οδηγός μάς ενημερώνει σχετικά με το συνηθέστερο υλικό της συσκευασίας, αν μπορούμε να την ανακυκλώσουμε ή όχι, ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να το κάνουμε (πχ καθαρισμός των υπολειμμάτων τροφής) και πώς εναλλακτικά μπορούμε να προμηθευτούμε, ή ακόμα και να φτιάξουμε, το ίδιο προϊόν αποφεύγοντας την πλαστική συσκευασία.

Σήμερα, σε ποσοστό πάνω από 40%, στον μπλε κάδο απορρίπτονται μη-ανακυκλώσιμα σκουπίδια. Πρόκειται κυρίως για υπολείμματα τροφών, τα οποία μολύνουν τα υπόλοιπα προϊόντα, γεγονός που όχι μόνο δυσχεραίνει τη διαλογή, αλλά πολλές φορές έχει ως αποτέλεσμα να αχρηστευτεί ολόκληρο το περιεχόμενο του μπλε κάδου. Επιπλέον, πολλά από τα πλαστικά που καταλήγουν στον κάδο -όπως για παράδειγμα καλαμάκια και μεμβράνες τροφίμων- δεν μπορούν να ανακυκλωθούν από τα υφιστάμενα συστήματα ανακύκλωσης, λόγω προβληματικών ιδιοτήτων των πλαστικών πολυμερών που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή τους.

Την κατάσταση επιδεινώνει ακόμα περισσότερο το σχετικά πρόσφατο κλείσιμο της αγοράς ανακύκλωσης πλαστικών στην Κίνα, που είχε ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει αγοραστική διέξοδος για τα πλαστικά που ανακτώνται από τα συστήματα ανακύκλωσης ανά τον κόσμο. Έτσι, φτάσαμε σήμερα στο σημείο να είναι πιο φθηνό για τις επιχειρήσεις να δημιουργούν προϊόντα από παρθένο πλαστικό, αντί να αξιοποιούν ανακυκλωμένο πλαστικό.

«Τα πλαστικά έχουν καθιερωθεί στην αντίληψή μας ως “κάτι φθηνό, κάτι που μας διευκολύνει”. Στην πραγματικότητα όμως, το κόστος τους στο περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία είναι τεράστιο. Αλλάζοντας συνήθειες στην καθημερινότητά μας, σταδιακά μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά και να ελαχιστοποιήσουμε τα πλαστικά που χρησιμοποιούμε», τονίζει ο υπεύθυνος προγραμμάτων πρόληψης αποβλήτων του WWF Ελλάς, Αχιλλέας Πληθάρας.

Η αρχή μπορεί να γίνει με την κατάργηση πλαστικών μιας χρήσης, πολλά από τα οποία (όπως πχ μπατονέτες και καλαμάκια) θα σταματήσουν να κυκλοφορούν από τον Ιούλιο του 2021 βάσει του νέου νόμου για τα πλαστικά μιας χρήσης (ν. 4736/2020). Ακόμη, πολύ σημαντική είναι η προμήθεια χύμα προϊόντων ή προϊόντων με πιο φιλικές προς το περιβάλλον συσκευασίες, καθώς και η σωστή ανακύκλωση των πλαστικών απορριμμάτων που δεν είναι δυνατόν να αποφύγουμε.

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται επίσης να δοθεί συγκεκριμένα αυτή την περίοδο, καθώς η πανδημία του κορωνοϊού έχει φέρει μαζί της και ένα νέο κύμα πλαστικής ρύπανσης. Χιλιάδες μάσκες και γάντια μιας χρήσης αναμένεται να καταλήξουν στο περιβάλλον, ενώ έχουμε αρχίσει να καταναλώνουμε περισσότερο συσκευασμένα τρόφιμα αντί για χύμα. Ακόμη όμως και εν μέσω πανδημίας, μικρές αλλαγές στην καθημερινότητά μας μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Πολύτιμος σύμμαχός μας στη μάχη κατά της πλαστικής ρύπανσης, ο Οδηγός αντικατάστασης και ανακύκλωσης πλαστικών του WWF Ελλάς, που μας δίνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να μειώσουμε το πλαστικό μας αποτύπωμα. Μπορείτε να βρείτε τον Οδηγό εδώ.