γράφει ο

Βασίλης Λωλίδης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ

Κάθε χρόνο, η 1η Δεκεμβρίου υπενθυμίζει ότι ο αγώνας κατά του AIDS δεν έχει τελειώσει, απλώς έχει αλλάξει μορφή. Σήμερα, οι επιστημονικές εξελίξεις επιτρέπουν στους ανθρώπους με HIV να ζουν μια απόλυτα φυσιολογική ζωή, με προσδόκιμο αντίστοιχο του γενικού πληθυσμού. Την ίδια ώρα, όμως, το κοινωνικό στίγμα παραμένει μια αόρατη αλλά επίμονη πρόκληση, ιδιαίτερα στην περιφέρεια.

Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης (ΠΝΑ), η Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ) λειτουργεί σαν μια μικρή νησίδα ασφάλειας για ανθρώπους που συχνά έρχονται με φόβο, αλλά φεύγουν με απαντήσεις και ελπίδα. Εκεί, ανάμεσα σε διαδρόμους που έχουν ακούσει αμέτρητες ιστορίες, ο καθηγητής Παθολογίας με ειδίκευση στις λοιμώξεις Περικλής Παναγόπουλος, παρακολουθεί εδώ και χρόνια την εξέλιξη της επιστήμης, αλλά και την αργή -πολύ πιο αργή, αλλαγή της κοινωνίας.

Ο ίδιος γνωρίζει καλά ότι σήμερα η μάχη δεν δίνεται μόνο στα εργαστήρια και τις κλινικές, αλλά και στην καθημερινότητα. Στα βλέμματα, στα στερεότυπα, στις σιωπές. Και γι’ αυτό, η δική του φωνή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία.

Η Μονάδα Ειδικών Λοιμώξεων (ΜΕΛ) δεν λειτουργεί μόνο ως κέντρο διάγνωσης και θεραπείας, είναι πρώτα και κύρια ένας χώρος αφοσίωσης και εμπιστοσύνης. 

Το εξειδικευμένο και καταρτισμένο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της μονάδας επιτελεί καθημερινά σημαντικό έργο, παρέχοντας υψηλού επιπέδου φροντίδα και καθοδήγηση στους ανθρώπους που ζουν με τον ιό. 

Οι άνθρωποι, το έμψυχο δυναμικό της ΜΕΛ στο ΠΝΑ, είναι αυτοί που κάνουν τη μεγάλη διαφορά. Ακόμα και κάτω από δύσκολες συνθήκες, όπως την περίοδο του covid, πρόσφεραν τις καλύτερες δυνατές υπηρεσίες.

Χρόνια τώρα, οι γιατροί και οι νοσηλευτές, δεν περιορίζονται μόνο σε ιατρικές συμβουλές. Δημιουργούν ένα περιβάλλον ανοιχτής επικοινωνίας, όπου οι ασθενείς μπορούν να μιλήσουν για τις ανησυχίες τους, να μοιραστούν εμπειρίες, να λάβουν στήριξη τόσο ιατρική όσο και ψυχολογική. 

Η σχέση αυτή, χτισμένη με σεβασμό και κατανόηση, καθιστά τη ΜΕΛ μια πραγματική γέφυρα ανάμεσα στην επιστήμη και την ανθρώπινη πλευρά της υγείας. 

Τα τελευταία χρόνια, στο δυναμικό της ΜΕΛ έχει ενταχθεί και ο επίκουρος καθηγητής Παθολογίας Βασίλης Πετράκης, που συμβάλλει στην παρακολούθηση των ατόμων με HIV, καθώς και στη χορήγηση της προφυλακτικής αγωγής PrEP, αλλά και την παρακολούθηση άλλων Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (ΣΜΝ).

Από το «AIDS» στον «άνθρωπο με τον ιό»

Ο καθηγητής Παθολογίας Περικλής Παναγόπουλος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τονίζει πως το στίγμα σήμερα αποτελεί μεγαλύτερο πρόβλημα από τον ίδιο τον ιό. 

«Υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στην Αθήνα και την περιφέρεια στο θέμα αυτό», σημειώνει, υπογραμμίζοντας πως η κοινωνική αποδοχή είναι εξίσου σημαντική με την ιατρική πρόοδο.

Η φαρμακευτική πρόοδος έχει αλλάξει πλήρως τη ζωή των ανθρώπων με HIV, όπως και το λεξιλόγιο γύρω από τη νόσο. «Από τους «ασθενείς με AIDS», περάσαμε στους «οροθετικούς», στους «ανθρώπους που ζουν με τον ιό» και, στη συνέχεια, στους «ανθρώπους με τον ιό», που είναι η σημερινή  ορολογία», λέει ο καθηγητής. 

Η λέξη «φορέας» θεωρείται πλέον λανθασμένη, ενώ η φαρμακευτική αγωγή επιτρέπει στους ανθρώπους με HIV να ζουν σχεδόν όσο κι οι υπόλοιποι. «Αυτό δεν έχει γίνει κατανοητό στο επιθυμητό επίπεδο», προσθέτει με έμφαση.

Οι σύγχρονες θεραπείες που ακολουθούνται και εφαρμόζονται δεν είναι απλώς αποτελεσματικές, αλλά και εύκολες στη λήψη, με ελάχιστες ανεπιθύμητες ενέργειες. 

Αρκεί η συστηματική ημερήσια λήψη ενός χαπιού. «Η βελτίωση της ποιότητας ζωής είναι πλέον ο τέταρτος στόχος μας: το 90% των ανθρώπων με HIV να έχει καλή ποιότητα ζωής», εξηγεί στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο κ. Παναγόπουλος. 

Η μετάβαση από τις βαριές αγωγές των προηγούμενων δεκαετιών στα σημερινά σχήματα είναι μία πραγματική επανάσταση για τους ανθρώπους που ζουν με τον ιό, χωρίς να τον μεταδίδουν, και αυτό είναι το σημαντικότερο.

Στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, τα στατιστικά δεδομένα δείχνουν ότι μεταξύ των ατόμων με HIV το 80% είναι άντρες, ενώ παρατηρείται μια σταδιακή αύξηση του ποσοστού των αλλοδαπών. «Τα νέα φετινά στοιχεία του ΕΟΔΥ δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί, αλλά γενικά η εικόνα παραμένει σταθερή», σημειώνει ο καθηγητής.

Παρά τις δυσκολίες, η Ελλάδα σήμερα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που προσφέρουν ολοκληρωμένη ιατρική φροντίδα στους ανθρώπους με HIV. 

«Οι άνθρωποι που ζουν με τον ιό έχουν άριστη φροντίδα, λόγω της ιδιαίτερης σχέσης, τις περισσότερες φορές, που έχει δομηθεί με τους θεράποντες ιατρούς», τονίζει ο κ. Παναγόπουλος. 

«Παρ’ όλα αυτά», συνεχίζει, «απαιτείται μεγαλύτερος αριθμός προσωπικού και καλύτερη γεωγραφική κατανομή των Μονάδων Λοιμώξεων, καθώς από τη Θεσσαλία και πάνω υπάρχουν μόνο στη Θεσσαλονίκη και στην Αλεξανδρούπολη».

U=U και η σημασία της γνώσης

Η επιστημονική αρχή «Undetectable = Untransmittable» («Μη ανιχνεύσιμο = Μη μεταδοτικό U=U) που σημαίνει ότι όταν ο ιός είναι μη ανιχνεύσιμος στο αίμα, δεν μεταδίδεται, προωθεί την πρόληψη νέων λοιμώξεων και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ατόμων με HIV.

Ο καθηγητής Περικλής Παναγόπουλος, τονίζοντας τη σημασία της σωστής και ολοκληρωμένης ενημέρωσης, υπογραμμίζει πως «ο HIV είναι ο ιός. 

Το AIDS είναι η σοβαρή προχωρημένη ανοσοκαταστολή. Με την αγωγή αποτρέπουμε την εξέλιξη προς το AIDS. Το άτομο με τον ιό, λαμβάνοντας αντιρετροϊκή θεραπεία και έχοντας μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο για τουλάχιστον έξι μήνες, δεν μπορεί να μεταδώσει τον ιό σε σεξουαλικό σύντροφο HIV-αρνητικό».

Είναι γεγονός, πάντως, πως κάθε άνθρωπος με HIV βιώνει διαφορετικά τη διάγνωση. «Κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Και κάθε άνθρωπος με τον ιό HIV είναι κι αυτός διαφορετικός», σημειώνει ο καθηγητής, προσθέτοντας ότι «αλλιώς θα αντιμετωπίσει το θέμα ένας νέος και διαφορετικά ο ηλικιωμένος. 

Διαφορετικά θα το δει ο κάτοικος ενός μεγάλου αστικού κέντρου, διαφορετικά ο κάτοικος ενός απομονωμένου χωριού. Άλλη η προσέγγιση μιας γυναίκας, υστερούμε ακόμη στο να βρουν οι γυναίκες τη θέση τους στην κοινωνία χωρίς διακρίσεις, όπως έχει ιδιαιτερότητες το να ζεις με τον ιό σε κάποιο από τα μειονοτικά χωριά της Περιφέρειάς μας».

Ένα ισχυρό εργαλείο πρόληψης και οι ελπίδες για πλήρη ίαση

Αναφορικά με την προφυλακτική αγωγή PrEP ο επιστημονικά υπεύθυνος της ΜΕΛ του ΠΝΑ υπογραμμίζει πως αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο πρόληψης, αλλά δεν υποκαθιστά τις προφυλάξεις κατά την σεξουαλική επαφή. 

«Η PrEP είναι απλή και εύκολη στη χορήγηση, αλλά δεν πρέπει να μας απομακρύνει από το ασφαλές sex και τη χρήση προφυλακτικού κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής, καθώς υπάρχουν κι άλλα Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα (ΣΜΝ)», τονίζει ο καθηγητής.

Σχετικά με τις διεθνείς εξελίξεις στην οριστική θεραπεία του HIV, που κατά καιρούς είδαν το φως της δημοσιότητας, ο κ. Παναγόπουλος εξηγεί ότι «αρχικά είχαμε μόνο τον ασθενή του Βερολίνου. 

Έπειτα αυτόν του Βερολίνου, του Ντίσελντορφ, του Σαν Φρανσίσκο κ.λπ. Μιλάμε για ανθρώπους που μετά από μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων πέτυχαν την ίαση και διέκοψαν την φαρμακευτική αγωγή. Αυτός είναι και ο φάρος στην προσπάθεια της εύρεσης λύσεων για την οριστική ίαση».

Η φετινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS αφήνει την αίσθηση μιας διπλής πραγματικότητας: Η επιστήμη προσφέρει, σήμερα, πλήρη διαχείριση της νόσου, αλλά το κοινωνικό στίγμα παραμένει μια σημαντική πρόκληση. 

Ο καθηγητής Περικλής Παναγόπουλος υπενθυμίζει πως η πρόληψη, η γνώση και η θεραπεία υπάρχουν, αλλά χρειάζεται κάτι πιο ουσιαστικό: η κοινωνική ενημέρωση, η αποδοχή και η ανοιχτή συζήτηση.

Η 1η Δεκεμβρίου δεν είναι ημέρα μνήμης, είναι μια υπενθύμιση ότι η μάχη κατά του HIV συνεχίζεται και απαιτεί από όλους συνειδητή συμμετοχή.