γράφει ο

Τριαντάφυλλος Παπαδάκης*

Με αφορμή τον σχετικά μεγάλο αριθμό ακρίδων που παρατηρείται αυτές τις μέρες στην Ροδόπη πρέπει να λεχθούν τα παρακάτω.

Οι ακρίδες ως επί το πλείστο είναι μοναχικά έντομα  και συνευρίσκονται μόνο για την αναπαραγωγική σύζευξη. Όταν οι συνθήκες ζωής από πλευράς τροφής είναι ικανοποιητικές για τα έντομα τότε τα αυγά που εναποθέτουν στο έδαφος παράγουν ακρίδες επίσης μοναχικής συμπεριφοράς. 

Όμως τα πράγματα αλλάζουν όταν οι συνθήκες τροφής είναι λιγοστές στην μητρική γενιά. Η θυγατρική γενιά που εκκολάπτεται από τα αυγά (που είναι πάλι στο έδαφος) της «πεινασμένης» μητέρας έχει γενιά με την γενιά σταδιακά μορφολογικές ιδιαιτερότητες που εστιάζονται σε 4 κύριες διαφορές (φαίνονται στην φωτογραφία P. Gullan, P. Granston, ENTOMA, Αθήνα 2017). 

Η αγελαία θυγατρική γενιά έχει άτομα που έχουν ελαφρώς μεγαλύτερα φτερά και μικρότερα πόδια, ενώ διαφέρουν ελαφρώς στο θηλυκό αναπαραγωγικό όργανο και στο νωτιαίο τμήμα του θώρακα.

Οι ευνοϊκές καιρικές συνθήκες για εκκόλαψη πολλών αυγών, η απουσία μεγάλου αριθμού φυσικών θηρευτών της, καθώς και η έλλειψη τροφής (συνήθως σε μέρη άγονα), είναι οι αιτίες μετασχηματισμού των απογόνων. 

Ο μετασχηματισμός γίνεται για ανάγκη ευκολότερης μετανάστευσης (μεγαλύτερα φτερά), συνεπώς το σμήνος της ακρίδας που υπάρχει στην  Ροδόπη αναπαράχθηκε συν το χρόνο επί τόπου. Πιθανόν να οφείλεται και στην περσινη λειψυδρία και στην μειωμένη παραγωγή βιομάζας.

Η αγελαία συμπεριφορά πιθανώς προκαλείται και από έκλυση φερομονών συγκέντρωσης. 

Συνεπώς η ύπαρξη σμηνών ακρίδων σε άγονα μέρη, που δεν παράγουν πολλή τροφή, είναι πιο συχνή και παρατηρήθηκε πριν λίγα χρόνια στο νησί του Αγίου Ευστρατίου και στην Λήμνο. 

Καταπολέμηση με χημικούς ψεκασμούς δεν είναι και τόσο αποτελεσματική (μόνο με δηλητηριασμένη δολωματική βιομάζα κι εκείνη όχι σε μεγάλο βαθμό). 

Στην Βόρεια Αφρική όπου είναι επίσης συχνό φαινόμενο (σχετικά άγονες περιοχές) καταπολεμήθηκε επιτυχώς με την χρήση του μύκητα Metarhizium acridum.

Σμήνος ακρίδων ήταν μια από τις Πληγές των Φαραώ στην Παλαιά Διαθήκη, που ιστορικά οι επιδρομές αυτών των εντόμων έχουν εξαφανίσει και λιμοκτονήσει λαούς.

*Ο Τριαντάφυλλος Παπαδάκης είναι πρόεδρος του γεωτεχνικού επιμελητηρίου (ΓΕΩΤΕΕ) Θράκης