Στο πλαίσιο του διασυνοριακού προγράμματος Resilient Borders  – BordeRisks, πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 27 Ιουλίου 2025 εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού ως παράλληλη εκδήλωση του Φεστιβάλ νέων του Άρδα.

Το πρόγραμμα BordeRisks αποτελεί πιλοτική δράση στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Resilient Borders, που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υποστηρίζεται από την Association of European Border Regions (AEBR) και τη Mission Opérationnelle Transfrontalière (MOT).

Υλοποιείται από κοινού από τους Δήμους Ορεστιάδας και Svilengrad Βουλγαρίας.

Σκοπό έχει να ερευνήσει:

  • Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία,
  • Τις διαδικασίες επικοινωνίας σε διασυνοριακές κρίσεις,
  • Τον εντοπισμό ελλείψεων και τη διατύπωση ρεαλιστικών προτάσεων βελτίωσης.
  • και  να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης κρίσεων, το οποίο προβλέπει:
  • Την κατανομή ρόλων και αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε Δήμους, Περιφέρειες και Πολιτική Προστασία,
  • Την αλυσίδα εντολών και συντονισμού, τόσο σε επίσημο όσο και σε πρακτικό επίπεδο, όπως εφαρμόζεται σε πραγματικές διασυνοριακές πυρκαγιές,
  • Την ένταξη των εθελοντών και των τοπικών πυρήνων πολιτών στο ευρύτερο επιχειρησιακό σχήμα

Σχετικά με το έργο:

Το έργο με τίτλο «Cross – Border Risks and Solutions» και ακρώνυμο «BordeRisks» αποτελεί μια πιλοτική δράση στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Resilient Borders, που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και υποστηρίζεται από την Association of European Border Regions (AEBR) και τη Mission Opérationnelle Transfrontalière (MOT). Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας παραμεθόριων περιοχών μέσω κοινών διασυνοριακών σχεδίων χωρικού σχεδιασμού και διαχείρισης κρίσεων. Το έργο περιλαμβάνεται στις 9 πιλοτικές δράσεις του προγράμματος Resilient Borders που ανήκουν στο Lot 1: Pilot Actions for Cross-Border Crisis Management, οι οποίες θα αναπτυχθούν την περίοδο 2024–2025, ενώ συνολικά θα υλοποιηθούν 19 Πιλοτικές δράσεις συμπεριλαμβανομένων και του Lot 2: Pilot Actions for Cross-Border Spatial Planning.

Οι εταίροι του έργου BordeRisks είναι:

  • Δήμος Ορεστιάδας (Ελλάδα)
  • Δήμος Svilengrad (Βουλγαρία)

Οι δύο δήμοι υλοποιούν από κοινού ένα σύνολο δράσεων, που περιλαμβάνουν:

  • Ανάλυση κινδύνων και χαρακτηριστικών των περιοχών υψηλού κινδύνου (hotspots).
  • Ανάπτυξη τοπικών σχεδίων ετοιμότητας με συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας.
  • Εκστρατείες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών Διασυνοριακές ασκήσεις προσομοίωσης και ανταλλαγή τεχνογνωσίας.
  • Συλλογή βέλτιστων πρακτικών για τη διαχείριση κρίσεων σε απομακρυσμένες και προστατευόμενες περιοχές.

Το έργο BordeRisks φέρνει πιο κοντά τις δύο τοπικές κοινωνίες, δημιουργώντας ένα κοινό σχέδιο πρόληψης, συντονισμού και αντίδρασης σε κρίσιμες καταστάσεις.

Οι προκλήσεις για τον Δήμο Ορεστιάδας

Ο Δήμος Ορεστιάδας βρίσκεται στο βόρειο ανατολικό άκρο της Ελλάδας, στα σύνορα με τη Βουλγαρία και την Τουρκία. Ο φυσικός του πλούτος – δάση, καλλιέργειες, ποτάμια, εκτάσεις Natura – συνυπάρχει με την πρόκληση της αραιοκατοίκησης εκτός του αστικού κέντρου και της περιορισμένης προσβασιμότητας σε ορισμένα σημεία.

Τα τελευταία χρόνια, η περιοχή αντιμετωπίζει αυξημένες πιέσεις εξαιτίας:

  • Της κλιματικής κρίσης, που εντείνει τα φαινόμενα ξηρασίας και αυξάνει τη συχνότητα και την ένταση των πυρκαγιών.
  • Της εγκατάλειψης της υπαίθρου, που έχει ως αποτέλεσμα λιγότερους ανθρώπους να εποπτεύουν ή να φροντίζουν τα δάση και τις γεωργικές εκτάσεις.
  • Της γρήγορης εξάπλωσης των πυρκαγιών σε δυσπρόσιτα σημεία, όπου η άμεση πρόσβαση των δυνάμεων κατάσβεσης είναι δύσκολη.

Επιπλέον, ο Δήμος Ορεστιάδας περιλαμβάνει σημαντικές προστατευόμενες περιοχές που φιλοξενούν πλούσια βιοποικιλότητα και ευαίσθητα οικοσυστήματα, καθιστώντας τον σχεδιασμό πρόληψης ακόμη πιο κρίσιμο. Σε αυτό το πλαίσιο, οι δασικές πυρκαγιές δεν αποτελούν απλώς έναν φυσικό κίνδυνο, αλλά και μια απειλή για το περιβάλλον, την τοπική οικονομία και την ασφάλεια των κατοίκων.

Η ανάγκη για έναν καλύτερα οργανωμένο, συμμετοχικό και διασυνοριακό σχεδιασμό είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.

Γιατί είναι σημαντική η συμμετοχή της κοινότητας;

Στον Δήμο Ορεστιάδας, η καθημερινή ζωή είναι στενά συνδεδεμένη με τη φύση: δάση, καλλιέργειες, εκτάσεις Natura και ποτάμια βρίσκονται δίπλα σε μικρούς οικισμούς και αγροτικούς δρόμους. Τα τελευταία χρόνια, ο Έβρος βρέθηκε στο επίκεντρο καταστροφικών πυρκαγιών, με πιο χαρακτηριστική αυτή του 2023 – μια από τις μεγαλύτερες που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη. Χιλιάδες στρέμματα δάσους και φυσικού πλούτου χάθηκαν, ενώ ο αντίκτυπος στην τοπική ζωή και οικονομία ήταν τεράστιος. Ο ρόλος των πολιτών είναι καθοριστικός, καθώς η περιοχή διαθέτει ήδη:

  • Εκπαιδευμένους εθελοντές που συνεργάζονται με την Πυροσβεστική
  • Παράρτημα του Ερυθρού Σταυρού, με εμπειρία στην υποστήριξη κρίσεων

Η διεύρυνση του δικτύου εθελοντών  αποτελεί καίρια επιλογή για την   ενίσχυση της ανθεκτικότητας της περιοχής, καθώς θα αυξηθεί η ταχύτητα ειδοποίησης, θα καταστεί εφικτή η άμεση κινητοποίηση των αρχών και θα βελτιωθεί ο συντονισμός ανάμεσα στους πολίτες και τις αρμόδιες υπηρεσίες.

Σε απομακρυσμένες κοινότητες του Δήμου Ορεστιάδας, ο χρόνος απόκρισης των αρχών σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης μπορεί να ξεπεράσει τα όρια που θέτουν ως στόχο. Σε αυτές τις πρώτες κρίσιμες στιγμές, η γνώση,  η εμπειρία και η εκπαίδευση των κατοίκων είναι κρίσιμες καθώς θα είναι οι  πρώτοι που θα επέμβουν (first responders).

Οι κάτοικοι γνωρίζουν καλύτερα από κάθε άλλον τα μονοπάτια, τις φυσικές πηγές νερού και τα σημεία που χρειάζονται προσοχή. Τις ευάλωτες ομάδες, καθώς και την θέση που βρίσκονται άνθρωποι σε ανάγκη διάσωσης ή/και εκκένωσης. Η γρήγορη αντίδραση και η σωστή καθοδήγηση από τους κατοίκους μπορούν να περιορίσουν τις ζημιές και να σώσουν ζωές.

Τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μαζί;

Η πρόληψη και η αποτελεσματική διαχείριση των διασυνοριακών δασικών πυρκαγιών δεν είναι μόνο υπόθεση των ειδικών – είναι μια συλλογική προσπάθεια, όπου κάθε πολίτης, κάθε κάτοικος της περιοχής έχει ρόλο. Μέσα από το έργο BordeRisks, στον Δήμο Ορεστιάδας υλοποιούνται ήδη στοχευμένες δράσεις ενίσχυσης της ετοιμότητας και της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών, όπως:

Εκπαίδευση και συνεργασία

Πραγματοποιήθηκαν σεμινάρια και εργαστήρια με τη συμμετοχή αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων και αντικείμενο:

  • Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο διαχείρισης δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία,
  • Τις διαδικασίες επικοινωνίας σε διασυνοριακές κρίσεις,
  • Τον εντοπισμό ελλείψεων και τη διατύπωση ρεαλιστικών προτάσεων βελτίωσης.