γράφει ο

Τάσος Αποστολίδης

Έντονη ανησυχία για τις ραδιενεργές ουσίες στο πόσιμο νερό σε Μακεδονία και Θράκη προκάλεσαν οι χάρτες που έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΕΕΑΕ).

Η συγκεντρωτική έκθεση με αποτελέσματα μετρήσεων της περιόδου 2017-2024δόθηκε στη δημοσιότητα στις 23 Οκτωβρίου και φέρει ως τίτλο «Σημαντική βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού για περισσότερους από 6.000 κατοίκους».

Όμως ενώ περιγράφει βελτίωση σε κάποιες περιοχές, οι χάρτες με την ραδιενέργεια «στο κόκκινο» σε διάφορες περιοχές της βορειοανατολικής Ελλάδας αποτελούν στην ουσία την πρώτη επίσημη ενημέρωση κατοίκων συγκεκριμένων περιοχών ότι το νερό που πίνουν… είναι πιθανώς επικίνδυνο.

Η συγκεντρωτική έκθεση έχει αποτελέσματα από μια 8ετή περίοδο παρακολούθησης (2017–2024). Καταγράφει δηλαδή την κατάσταση από τότε που άρχισε να εφαρμόζεται στην Ελλάδα η ευρωπαϊκή οδηγία 2013/51/ΕΥΡΑΤΟΜ, σχετικά με την προστασία της υγείας του πληθυσμού από τις ραδιενεργές ουσίες στο πόσιμο νερό.

Μεγαλύτερο το πρόβλημα στη Βόρεια Ελλάδα

Η ΕΕΑΕ κρίνει θετικά τα αποτελέσματα καθώς στη συντριπτική πλειονότητα των 12.571 δειγμάτων από όλη την Ελλάδα που ελέγχθηκαν, διαπιστώθηκε ότι οι συγκεντρώσεις ραδιενέργειας ήταν εντός ορίων καταλληλότητας.

Η έκθεση αναφέρει ότι εντοπίστηκαν και περιπτώσεις με υπερβάσεις ορίων σε συγκεντρώσεις φυσικών ραδιονουκλιδίων. Αναφέρει γενικόλογα ότι αφορούν σε υπόγεια νερά περιοχών της Βόρειας Ελλάδας και ότι έγιναν εισηγήσεις στο υπουργείο Υγείας για τη λήψη περιοριστικών μέτρων και την εφαρμογή διορθωτικών ενεργειών.

Άλλη γενικόλογη αναφορά είναι ότι «στα υπόγεια νερά των γεωτρήσεων οι συγκεντρώσεις ουρανίου είναι λόγω των γρανιτικών και ιζηματογενών πετρωμάτων αυξημένες» και ότι «τα πλουσιότερα σε ουράνιο νερά εντοπίζονται κυρίως στην Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, δηλαδή στις ειδικές περιοχές όπου οι γεωλογικές μελέτες έχουν δείξει ότι απαντώνται πολλές κατηγορίες ουρανιούχων μεταλλευμάτων».

Οι μόνες αναλυτικές και ονομαστικές αναφορές σε αυτή την έκθεση αφορούν σε κάποια χωριά των δήμων Λαγκαδά και Βόλβης (Π.Ε. Θεσσαλονίκης) και στην Αρναία Χαλκιδικής.

Εκτός από αυτές τις συγκεκριμένες περιοχές, επισημαίνεται στην έκθεση, σε όλες τις άλλες περιπτώσεις τα δείγματα του νερού που εξετάστηκαν ήταν κατάλληλα.

Τα ευρήματα στη βορειοανατολική Ελλάδα

Στους χάρτες, όμως, εμφανίζονται πολλά σημεία όπου οι έλεγχοι «χτύπησαν κόκκινο» με εντοπισμό ολικής α-ακτινοβολίας άνω των 0,6 Bq/L σε αρκετές περιοχές των νομών Καβάλας, Δράμας, Σερρών, Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου.

Τα περισσότερα «κόκκινα» σημεία εντοπίζονται:

–στο Παγγαίο Καβάλας, στα παραλιακά χωριά από Νέα Ηρακλείτσα και Νέα Πέραμο έως και το μέσον περίπου της παραλίας Ελαιοχωρίου (παραλιακή Εγνατία) αλλά και πίσω από το όρος Σύμβολο στα χωριά της Πιέριας κοιλάδας. Επίσης σε περιοχή κοντά σε Κάριανη και Παραλία Οφρυνίου.

-στο Νέστο Καβάλας, στην Κεραμωτή.

-στο Παρανέστι Δράμας, κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα

-στον Έβρο, σε ένα σημείο βορειότερα της Αλεξανδρούπολης μεταξύ Άβαντα και Αισύμης, σε ένα δεύτερο σημείο πάνω από το Μέγα Δέρειο κοντά στα σύνορα και σε ένα τρίτο σημείο που αποτελεί ευρύτερη περιοχή με διαδοχικά ευρήματα, που σχηματίζει το τόξο: βορείως Διδυμοτείχου, Ορεστιάδα, Νέα Βύσσα, Καστανιές, Δίκαια, Ορμένιο.

-στις Σέρρες, μέσα στην πρωτεύουσα του νομού και στο Σιδηρόκαστρο καθώς και στην ευρύτερη περιοχή του Στρυμονικού.

Στο χάρτη με την ολική β-ακτινοβολία δεν εντοπίζονται «κόκκινα σημεία» στην βορειοανατολική Ελλάδα (εδώ το όριο είναι 1 BQ/L).

Στο χάρτη με την περιεκτικότητα σε ουράνιο-238 εμφανίζονται υψηλές συγκεντρώσεις πάνω από 0,6 Bq/L σε τρία σημεία της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης: στην περιοχή Κάριανης και Παραλίας Οφρυνίου, στην περιοχή πάνω από το Δέρειο στον Έβρο και στην ευρύτερη περιοχή των Καστανιών στα ελληνοτουρκικά σύνορα.

Η απαγόρευση κατανάλωσης νερού στις Σέρρες

Σημειώνεται ότι τα παραπάνω ευρήματα που δημοσιοποίησε η ΕΕΑΕ, αφορούν την περίοδο έως και το 2024. Ως εκ τούτου, δεν έχουν συμπεριληφθεί πιο πρόσφατα «επεισόδια» στη συμβίωση των κατοίκων της βορειοανατολικής Ελλάδας με τα ραδιενεργιά υλικά.

Τον περασμένο Μάιο εντοπίστηκαν σε πολλές περιοχές των Σερρών υπερβάσεις στις τιμές ουρανίου στο πόσιμο νερό. Το ραδιενεργό υλικό βρίσκεται με φυσικό τρόπο μέσα στα πετρώματα των ορεινών όγκων και κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι κάποια στιγμή περνάει και στο νερό.

Σύμφωνα με πρόσφατη ευρωπαϊκή οδηγία, όλες οι ΔΕΥΑ της χώρας είναι υποχρεωμένες από τις 12 Ιανουαρίου 2026, να αρχίσουν ελέγχους για συγκεκριμένες υπερβάσεις, έχοντας μάλιστα θέσει και νέα, αυστηρότερα όρια.

Στο εξής πρέπει να γίνονται μετρήσεις για στοιχεία όπως δισφαινόλη Α, χλωρικά, χλωριώδη, αλογονοοξικά οξέα, μικροκυστίνη-LR, το σύνολο PFAS και το ουράνιο.

Η ΔΕΥΑ Σερρών ήταν μία από τις πρώτες δημοτικές επιχειρήσεις στη χώρα που έσπευσε αμέσως σε ελέγχους, στο σύνολο του υδρευτικού της δικτύου, πριν τα νέα όρια τεθούν σε ισχύ.

 

Μάλλον θα έπρεπε να είμαστε προετοιμασμένοι για το τι θα συμβεί από τις μετρήσεις που υποχρεωτικά θα κάνουν από τον Γενάρη οι ΔΕΥΑ σε όλες τις περιοχές.

Ο εντοπισμός υπερβάσεων σε 7 οικισμούς έφερε τις Σέρρες στο πρώτο πλάνο της πανελλαδικής επικαιρότητας, όμως θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι μέσα στους επόμενους μήνες θα εμφανιστεί αντίστοιχο πρόβλημα σε πολλές περιοχές της χώρας, ειδικά στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, όταν αρχίσουν οι κατά τόπους μετρήσεις, ενόψει της εφαρμογής της ευρωπαϊκής οδηγίας στις αρχές του 2026.

Σημειώνεται ότι το περιστατικό στις αρχές του καλοκαιριού αφορούσε στις δημοτικές κοινότητες Σερρών, Λευκώνα, Χριστού και Ελαιώνα που μάλιστα είχαν τεθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Μέχρι εκείνη την ώρα, υπήρχαν διαβεβαιώσεις ότι οι έλεγχοι για ακτινοβολία τύπου Α και Β καθώς και για ραδιοϊσότοπα του ουρανίου, έφερναν πάντα καθαρά αποτελέσματα. Πρόκειται για ελέγχους που διενεργούνται συστηματικά από το 2017. Τότε όμως (Μάιος – Ιούνιος 2025) δεν είχαν ακόμη γνωστοποιηθεί οι χάρτες που έδωσε προ ημερών (23/10/2025) στη δημοσιότητα η ΕΕΑΕ.

ΔΕΙΤΕ ΤΟΥΣ ΧΑΡΤΕΣ

από την 8ετή συγκεντρωτική έκθεση της ΕΕΑΕ